Wróć do poprzedniej strony

Dodaj do ulubionych
Podstawowe informacje

Tadeusz Kościuszko w brązowym surducie

Kudzinowicz, Karol (XVIII/XIX w.) (malarz)
ZKW/5681/ab
Miejsce powstania/znalezienia
Polska / Rzeczpospolita Obojga Narodów (miejsce powstania)
Datowanie
1796
Technika
gwasz
Tworzywo
kość słoniowa
Rodzaj
miniatura
Rozwiń
Dział
Malarstwo
Właściciel
Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
Wymiary
4,7 x 3,7 cm
Analogie
Analogie: Nie są mi obcnie znane żadne inne prace Kudzinowicza, które byłyby przechowywane w zbiorach publicznych czy prywatnych.
Pierwowzór
Pierwowzór: Miniatura powstała zapewne w odniesieniu do prawzorca, jakim był miniaturowy portret autorstwa Veita Schnorra Carolsfelda (1764-1841), spopularyzowany następnie przez miedzioryt Jacoba Mangota z 1794 r. Istotnym elementem kompozycyjnym, który znacznie różni miniaturę od jej graficznego pierwowzoru, jest ukazanie w niej Kościuszki bez szabli trzymanej oburącz.
Opis tekstowy

Tadeusz Kościuszko w brązowym surducie

Kudzinowicz, Karol (XVIII/XIX w.) (malarz)
ZKW/5681/ab
W momencie namalowania tego niewielkiego portretu Tadeusz Kościuszko, bohater wojen o niepodległość Stanów Zjednoczonych i Polski, miał 50 lat. Był to rok uwolnienia go przez cara Pawła I z niewoli, w której znalazł się po upadku powstania znanego dziś jako insurekcja kościuszkowska. Można się zastanawiać, czy Kościuszko, który odniósł poważne rany na polu bitwy i był psychicznie wyczerpany długotrwałym więzieniem, mógł wówczas właśnie tak wyglądać. Mniej więcej dwa lata później, gdy już przebywał w Ameryce, sporządzono opis, według którego był o "małym i słabym starcem […] o łagodnej i bladej twarzy". Niniejsza miniatura zdaje się jednak pokazywać Kościuszkę w pełni sił. Jego długie włosy, niedbale związane na karku i odgarnięte na czole, nie noszą śladów siwizny. Jedynymi oznakami dojrzałego wieku są zmarszczki w zewnętrznym kąciku oka. Nasuwa się zatem wątpliwość, czy autor miniatury kiedykolwiek widział sportretowanego – zwłaszcza w krótkim okresie pomiędzy uwolnieniem Kościuszki z więzienia w dniu 26 listopada 1796 r. a końcem tego roku. Trudno jednak obecnie o tym rozstrzygać, chociażby z tego powodu, że o samym Karolu Kudzinowiczu wiadomo niewiele ponad to, że był on malarzem miniaturzystą pochodzącym z Wilna, czynnym w Warszawie w latach 1800–1820. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Kudzinowicz stworzył miniaturę na podstawie innego wizerunku Kościuszki. Taka praktyka była powszechna wśród artystów, którym przyszło tworzyć portrety sławnych postaci. Wizerunki takie, zwłaszcza graficzne, wykonywano w wielu kopiach, często dokonując przy tym niewielkich modyfikacji i poddając wygląd portretowanego daleko idącej idealizacji. Wydaje się, że dla Kudzinowicza takim prawzorem mógł być miniaturowy portret Kościuszki autorstwa Veita Schnorra von Carolsfelda, który został następnie spopularyzowany przez miedzioryt Jacoba Mangota z 1794 r. Kudzinowicz pominął jednak istotny element obu przedstawień – szablę, którą Kościuszko unosi przed sobą na wysokości twarzy. Mimo pewnych niedoskonałości w rysunku anatomii i szczegółów ubioru trudno odmówić miniaturze uroku, a artyście chęci do ukazania znanej osoby w sposób oryginalny. Ogólnego odbioru nie burzy nawet poprzeczne pęknięcie płytki miniatury, które powstało w nieznanych okolicznościach. Podobnie jak o twórcy, tak i o losie dzieła nie wiadomo prawie nic poza tym, że zostało zakupione przez ojca ostatniego właściciela w Salonie Antyków Abrahama Stiegliza w Krakowie w latach międzywojennych (do miniatury załączona jest niewielka okrągła metalowa plakietka z nazwą antykwariatu). Należy dodać, że chociaż Tadeusz Kościuszko był postacią legendarną, zachowało się stosunkowo niewiele miniatur z jego podobizną, które powstały za jego życia.
Czytaj więcej
Wystawy

Tadeusz Kościuszko w brązowym surducie

Kudzinowicz, Karol (XVIII/XIX w.) (malarz)
ZKW/5681/ab