Wróć do poprzedniej strony

Dodaj do ulubionych
Podstawowe informacje

Łyżka

Probst, Heinrich (fl. 1655-1676)
ZKW-dep.FC/187/2
Miejsce powstania/znalezienia
Gdańsk (Polska) (miejsce powstania)
Datowanie
po 1655
Technika
odlewanie, grawerowanie, złocenie
Tworzywo
srebro
Rodzaj
łyżka
Rozwiń
Dział
Metale
Właściciel
Fundacja Zbiorów im. Ciechanowieckich, depozyt
Wymiary
20,4 x 5,4 cm
Opis tekstowy

Łyżka

Probst, Heinrich (fl. 1655-1676)
ZKW-dep.FC/187/2
Łyżka z kompletu trzech. Czerpak łezkowaty, trzonek graniasty, o silnie sfazowanych krawędziach na długości ok. 1/3 od strony czerpaka, zakończony kobiecą hermą osadzoną na wysokim cokole z dwóch ślimacznic. Na wewnętrznej stronie czerpaka - grawerowana kampanula, na zewnętrznej - tarcza herbowa z herbem Linda, rodziny von der Linde (S. Siebmacher, Wappenbuch des Preussische Adels, Norymberga 1878, s. 239, tabl. 228; A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1911, cz.I, t. XIV, s. 263) z labrami i hełmem w klejnocie, otoczona dwiema gałązkami laurowymi związanymi wstążką, z literami A V D L odnoszącymi się być może do Adriena von der Linde (1610-1682), burmistrza Gdańska i burgrabiego królewskiego. Na miedziorycie Jana Bassa do wydanej w 1653 r. pieśni ku czci gdańskiej Rady Miejskiej, nad panoramą miasta widnieje obok herbów trzech innych ówczesnych burmistrzów, herb Linda Adriana von de Linde (A. Kurkowa, Grafika ilustracyjna gdańskich druków okolicznościowych XVII wieku, Wrocław 1979, s. 137, il. 62), w podobnym ujęciu do herbu zdobiącego łyżki – z labrami z bujnego akantu i na tarczy tego samego kształtu. Nie można jednak wykluczyc, że herb nie łączy się z gdańskimi przedstawicielami rodziny von der Linde, w której zresztą imie Adrian pojawiało sie w każdym pokoleniu. Jak sugeruje Hayward, może ono dotyczyć któregos z członków rodziny von der Linde, osiadłej we wschodnich Prusach. Łyżki zostały opublikowane w 1981 r. jako dzieło Constantina Heina i mistrza HP i datowane na 2 poł. XVII w. (Objects for "Wunderkammer", P&D Colnaghi Co., Londyn 1981), jednak znaki na obiektach wskazują, że dwie łyżki powstały w 1655 r. w pracowni Hennicka Probsta i należały zapewne do najwcześniejszych samodzielnych prac tego złotnika, trzecia zaś pochodzi z 1737 i znakowana jest przez Johanna Conrada Stenzla, oraz Constantina Heina jako kontrolera. Grawerunek na łyżce Stenzla, choć wiernie powtarza grawerunki zdobiące łyżki Probsta, jest jednak innej ręki. Można więc założyć, że odlana dla uzupełnienia kompletu łyżka Stenzla (choć nie identyczna także jeśli chodzi o kształt, bo o czerpaku odrobinę szerszym i silniej wygiętym ku górze) otrzymała także grawerowane herby powtarzające te zdobiące starsze łyżki z kompletu. Ta hipoteza nie tłumaczy jednak wystarczająco spójnie odmienności rysunku regencyjnych kampanul wygrawerowanych zapewne w okresie powstania łyżki Stentzla, identycznych na starszych łyżkach i nieco różnej na łyżce nowszej. W zbiorach Ermitażu znajduje się łyżka z podobnym zakończeniem trzonka, choć całkiem odmiennym czerpakiem, z nierozpoznanym znakiem imiennym i znakiem miejskim z lat 1701-1734, datowana za inskrypcją 1712 (?) . Para toruńskich łyżek z warsztatu Johann Christian Brőllman (czynny 1700-1731 lub 1732), z podobną hermą na cokole z dwóch ślimacznic znajdujemy w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Znaki: 1. znak miejski Gdańska z lat 1644-1655 (Gradowski 2010, s. 84, nr 2) 2. znak imienny Heinricha Probsta (Gradowski, Kasprzak-Miler 2002, G 447 A) Na trzonku wybita liere B
Czytaj więcej
Wystawy

Łyżka

Probst, Heinrich (fl. 1655-1676)
ZKW-dep.FC/187/2
O stołach i bankietach pańskich. Jak ucztowano w dawnych wiekach., Muzeum Narodowe w Kielcach, Kielce, 4.VI.2019-29.IX.2019
Srebra domowe w Gdańsku (1700-1816), Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Dom Uphagena - Oddział Muzeum Historycznego ms. Gdańska, 3.VII.2007-11.XI.2007