Wróć do poprzedniej strony

Dodaj do ulubionych
Podstawowe informacje

Fryderyk August II

Mányoki, Ádám (1673-1757) (malarz)
ZKW/5655/ab
Miejsce powstania/znalezienia
Drezno (Niemcy) (miejsce powstania)
Datowanie
1725-1727
Technika
olej
Tworzywo
płótno
Rodzaj
obraz, portret, rama własna
Rozwiń
Dział
Malarstwo
Właściciel
Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
Wymiary
136 x 97 [151 x 113] cm
Analogie
Nie jest obecnie możliwe do ustalenia czy Mányoki został zainspirowany przez schemat kompozycyjny w obrazie pędzla Louisa Silvestra, który następnie połączył z własnymi studiami portretowymi z żywego modela czy to raczej Silvestre i jego warsztat użyli obrazu Mányokiego jako wzoru. (por. obraz w zbiorach Muz. Nar. we Wrocławiu, Nr inw. VIII-272)
Pierwowzór
Wizerunek namalowany został przed wstąpieniem Fryderyka Augusta na tron Saksonii. Widoczny na obrazie typ ikonograficzny nie pojawia się w żadnym z jego znanych portretów. Helmut Börsch-Supan zwraca uwagę, że w katalogu pośmiertnej aukcji dobytku Mányokiego, wymienione są jednak trzy repliki portretu Fryderyka Augusta, ukazanego właśnie jako następca tronu – po wszystkich tych wizerunkach, łącznie z modelowym wizerunkiem, ślad jednak zaginął. Jak twierdzi badacz niniejszy obraz mógłby być właśnie owym zaginionym modelem.
Opis tekstowy

Fryderyk August II

Mányoki, Ádám (1673-1757) (malarz)
ZKW/5655/ab
Obraz przedstawia królewicza Fryderyka Augusta (1696–1763) z dynastii Wettinów, od 1733 r. elektora Saksonii i króla Polski (zasiadającego na polskim tronie jako August III Sas). Jest to typowy portret reprezentacyjny, który ma ukazywać powagę i godność monarszą. Uwagę zwraca przede wszystkim bogaty strój, którego poszczególne elementy nie tylko dodają portretowanemu splendoru, ale też przekazują treści symboliczne. Zbroja przypomina o tym, że rolą władcy jest militarna ochrona państwa, którym rządzi. Podobnie regiment (krótka, prosta laska noszona przez wyższych dowódców wojskowych) oraz zawieszona przy lewym boku szpada. Także szkarłatny płaszcz podbity gronostajami, będąc oznaką monarszej godności, stanowi symbol objęcia opieką wszystkich poddanych. Królewicz przepasany jest wstęgą Orderu Orła Białego, który ustanowiony został przez jego ojca Augusta II, a na szyi ma zawieszony Order Złotego Runa, przyznawany wyłącznie władcom katolickim. Obecność na portrecie tego ostatniego odznaczenia ułatwia określenie czasu stworzenia dzieła. Wiadomo, że Fryderyk August otrzymał Order Złotego Runa w 1722 r., a więc portret nie mógł być namalowany wcześniej. Jednocześnie na obrazie nie zostały ukazane oznaki władzy królewskiej czy elektorskiej, zatem płótno musiało powstać przed 1733 r. Nie dysponujemy jednak obecnie żadnymi archiwaliami, które pomogłyby dokładniej określić moment i okoliczności powstania obrazu. Nie jest też znana historia dzieła sprzed czasu jego nabycia do Zamku. Na podstawie analizy stylistycznej można stwierdzić, że obraz powstał w studiu Ádáma Mányokiego, wybitnego portrecisty, który działał w Europie Środkowej, m.in. na dworach Augusta II i Augusta III. W katalogu pośmiertnej aukcji dobytku Mányokiego wymienione zostały trzy repliki portretu Fryderyka Augusta ukazanego jako następca tronu. Nie wiadomo, jaki był dalszy los tych obrazów, ale można przypuszczać, że prezentowany portret jest właśnie jednym z nich. Jeżeli przyjąć takie założenie, to najpóźniejszą możliwą datą namalowania obrazu byłby rok 1726. W tym roku Mányoki wyjechał bowiem na Węgry, a na dwór drezdeński powrócił dopiero wtedy, gdy Fryderyk August był już królem i elektorem. Upozowanie Fryderyka Augusta na omawianym obrazie jest niemal identyczne jak na portretach, które stworzone zostały w studiu Louisa de Silvestre’a, innego malarza działającego na dworach Wettinów. Jedyną ważniejszą różnicą jest układ prawego ramienia, które w stosunku do obrazów Silvestre’a jest bardziej opuszczone. Jeżeli jednak chodzi o stopień realizmu i charakterystykę portretowanego, to dzieło zakupione do Zamku zdaje się zdradzać, że artysta prowadził studia przygotowawcze do namalowania obrazu w obecności władcy. Malarz oddał bowiem takie detale twarzy Fryderyka Augusta, jak mięsiste wargi i układ fałd skóry wokół oczu. Nie pochlebiał portretowanemu, ukazując jego otyłą twarz czy zmienioną, być może przez chorobę, prawą dłoń. Zakupiony obraz prezentuje typ portretu królewicza Fryderyka Au¬gusta, który do tej pory nie był znany. Poza tym w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie znajdowały się dotychczas tylko trzy malarskie portrety Augusta III. Nowo nabyty portret znacząco zatem wzbogacił zamkową kolekcję malarstwa, do tej pory ubogą w wizerunki ostatniego Wettina na polskim tronie.
Czytaj więcej
Wystawy

Fryderyk August II

Mányoki, Ádám (1673-1757) (malarz)
ZKW/5655/ab