Wolter (1694-1778), właśc. François Marie Arouet. Filozof, historyk i pisarz francuski. Jeden z czołowych przedstawicieli Oświecenia, encyklopedysta, autor tragedii. Największą popularność przyniosły mu prace filozoficzne i racjonalistyczna teoria rozwoju historycznego. Swoje poglądy zawarł w Traktacie o tolerancji, Listach do Anglików, Kandydzie i in. Krytykowany we Francji, przez pewien czas mieszkał w Anglii i Poczdamie. Jego poglądami fascynowali się współcześni władcy europejscy, m.in. król pruski Fryderyk II, caryca Katarzyna II i król Stanisław August. Wolter powrócił triumfalnie ze swej posiadłości Ferney do Paryża w lutym 1778, a już w marcu jego popiersie autorstwa Jean-Antoine Houdona zostało uroczyście odsłonięte w atelier Comédie-Française. W czasie pracy nad wizerunkiem znany z wielkiej dokładności artysta nie tylko posługiwał się maską twarzy Woltera, ale także nakłonił filozofa, aby ten kilkakrotnie pozował w pracowni rzeźbiarza. Pomimo że Wolter zmarł w maju tego samego roku, Houdon wykonał jeszcze wiele jego portretów, będących pokłosiem sesji odbytych za życia modela. Najsłynniejszy z nich: posąg wyobrażający Woltera siedzącego w fotelu, powstał w 1780. Popiersie Woltera, zwane a la français, wyobrażające go we współczesnym stroju – surducie, halsztuku i płaszczu oraz w długiej peruce o "niemodnym" już wówczas kształcie, znane jest z dwóch wersji, które doczekały się licznych powtórzeń w różnych tworzywach. W wersji ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie brak jest okrywającej ramiona filozofa obszernej draperii, którą widać np. w egzemplarzach z Branderburgische Akademie der Wissenschaften Archiv w Berlinie (marmur) lub bawarskiej rezydencji w Ansbach (gips). Wśród egzemplarzy identycznych jak ten ze zbiorów króla Stanisława Augusta wymienić natomiast należy rzeźby z Luwru, Wersalu oraz w National Gallery w Waszyngtonie (wszystkie z marmuru). Identyczny jak warszawskie, ale nieco mniejszy egzemplarz (o wys. 54,5 cm) znajduje się w Musée des arts décoratif w Paryżu, natomiast popiersie o tych samych wymiarach, ale wykonane z terakoty było w zbiorach monografisty francuskiego rzeźbiarza – H.H. Arnasona. Popiersie sprowadzone z Paryża 8 listopada 1784, wzbogaciło kolekcję rzeźb Stanisława Augusta w Zamku Królewskim w Warszawie; eksponowane w gabinecie króla. Od 1817 stanowiło własność Oddziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego; a w latach 1939-1984 Muzeum Narodowego w Warszawie. Jean-Antoine Houdon (Wersal 1741-1828 Paryż) Rzeźbiarz francuski, jeden z najwybitniejszych twórców przełomu XVIII/XIX w. Uczeń René-Michela Slodtza, Jeana-Baptiste’a Lemoyne’a i Jeana-Baptiste’a Pigalle’a. W latach 1764-1768 przebywał w Rzymie. Sławę przyniosły mu zwłaszcza realistyczne popiersia portretowe: Woltera, Jerzego Waszyngtona, Katarzyny II, Jeana-Jacques’a Rousseau, Denisa Diderota, Napoleona I i in. Wykonywał również nagrobki, rzeźby religijne i o tematyce mitologicznej.