Temat starego lub umierającego Kopernika, który – zgodnie z tradycją – wydrukowany egzemplarz swojego najbardziej znanego dzieła otrzymał dopiero na łożu śmierci, w XIX w. cieszył się wśród artystów polskich dużą popularnością. Jej odbiciem były m.in. obrazy Aleksandra Lesseura, Karola Młodziejowskiego i Walerego Eljasza-Radzikowskiego. Rzeźba Rygiera miała być jednak nie tylko ilustracją konkretnego wydarzenia; gałązka wawrzynu widoczna u stóp astronoma zapowiada docenienie jego osiągnięć przez potomnych. Andrzej Pieńkos, który uznał kompozycję Rygiera za wyjątkowe w polskiej rzeźbie przedstawienie agonii, słusznie stwierdza, że wzorem dla artysty była zapewne znana praca Vincenza Veli "Ostatnie dni Napoleona" (1866; zamek w Malmaison, Francja). Francuska rzeźba ukazuje schorowanego cesarza siedzącego w fotelu, wspartego na poduszkach, z prawą dłonią podtrzymującą mapę rozłożoną na jego kolanach. Rygier wykonał kilka wersji przedstawienia umierającego Kopernika. Pierwsza, pokazana na Pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie w 1887, spotkała się, zapewne ze względu na daleko posunięty realizm, ze stosunkowo chłodnym przyjęciem krytyków. Oprócz marmurowego egzemplarza z ZKW znane są powtórzenia kompozycji w brązie (np. w MNK). Rzeźba zakupiona przez Andrzeja Ciechanowieckiego ze spuścizny po Teodorze Rygierze na rynku antykwarycznym w Rzymie w latach 60. XX w., w 1986 podarowana przez niego do ZKW;